Extreme prijsstijgingen in de bouw: reacties en oplossingen van deskundigen

Juridisch

Wat juridisch haalbaar is zal in de eerste plaats afhangen van wat er in de aanbestedingsdocumenten staat. Als er bijvoorbeeld staat “bij conflicten gaat bijlage XX algemene inkoop-en onderaannemersvoorwaarden boven standaard RAW-bepalingen inclusief UAV 2012 én als in de algemene inkoop- en onderaannemersvoorwaarden staat “geen verrekening vindt plaats vanwege stijging van lonen, prijzen en andere kostenverhogende factoren tenzij anders overeengekomen“ dan is er een basis. Anders maakt de opdrachtgever weinig kans. Zo zijn er in het verleden zaken geweest over de sterke stijging van de staalprijzen. De onderaannemer won van de aannemer met een beroep op artikel (artikel 7:753 Burgerlijk Wetboek) wat gaat over de wettelijke regeling van kostenverhogende omstandigheden in extreme situaties.

Wie dan de strijd aangaat komt bij de jurisprudentie. Uit de jurisprudentie over paragraaf 47 UAV blijkt dat extreem, er is meer dan 20% plotselinge stijging, maar het percentage kan afwisselend zijn. De aannemer zal moeten komen met een duidelijk overzicht van wat eerder is ingekocht en wat nu door de gebruikelijke leveranciers geprijsd wordt voor een bestek. Daarna is er nog de vraag wat “plotseling” is. De huidige situatie in Oekraïne is alom bekend en zorgt bijvoorbeeld voor prijsstijging. Ook staal is duurder dan voorheen, aldus een adviseur. Voor de brandstofprijzen of olieprijzen ligt dat iets genuanceerder. De stijging is al maanden gaande en wie drie maanden geleden inschreef op een asfaltwerk had al te maken met een stijgende markt. Er is sprake van veel arbeid en wordt toch getracht de prijzen te verhogen, dan is er kans de zaak te winnen.

Gevolgen voor de praktijk

Voor een aantal opdrachtgevers zal het betekenen dat ze minder werk kunnen laten uitvoeren om binnen de budgetten te blijven. Zo gaf Ron Kievits van IV Infra aan dat dit het geval is voor de Provincie Zuid Holland. Er wordt dan sterk gekeken naar de onderbouwing van de voorgestelde prijsstijging om toch maar zoveel mogelijk uit te voeren.

David Biron van Witteveen en Bos verwacht dat de soep niet zo heet gegeten wordt als opgediend; kijk voor jezelf, naar hoe de verdeling is tussen (duur) materiaal en arbeid. Zijn advies is om eerst af te wachten.

Hugo Meyer van THN wijst vooral op de vertraging in de levering. Bij woningbouw met Woningborg- en SWK-contracten is er veel ervaring met vertraging door PFAS en corona. Dat was toegestaan, maar voor Turnkey contracten met beleggers en woningcorporaties kan het anders zijn omdat daar de risico’s groter zijn. Het advies van Hugo is, met name voor de Woningborg- en SWK-contracten, om in ieder geval het aantal werkbare contracten te verlengen. Bij turnkey contracten is het zaak om dit soort situaties te benoemen en daar afspraken over te maken. Niet alles hoeft bij de aannemer te komen aldus Hugo. Als uitsmijter geeft Meyer nog aan om in de Woningborg- en SWK-contracten een prijsstijging op te nemen. Wat dat voor de financiering van de consument betekent is een vraag die nog openstaat.

Tot slot

Tot slot spraken we nog even kort met Metafoor om na te vragen hoe dit allemaal door zou kunnen werken in de Metafoor Outlook. Dat antwoord is nu nog niet te geven. Wel was de conclusie dat we voor de korte termijn met de flinke prijsstijgingen rekening moeten houden. Zeker daar waar nu materiaal geleverd moet worden en nu geproduceerd wordt is dat een realiteit. Daar waar het om de langere termijn gaat zou een demping wel weer mogelijk zijn. De ontwikkeling van de staalprijzen leert ons dat. Zo kijken we terug naar de historische stijging van 2015, de jaren daarna zakten ze weer in elkaar.